De Omgevingswet

Op deze pagina vind je alles wat je als lokale afdeling moet weten over de Omgevingswet: een korte uitleg van de wet en waarvoor deze bedoeld is, hoe de Fietsersbond gemeenten kan ondersteunen bij het maken van een lokale omgevingsvisie, een handig stappenplan en andere nuttige informatie.

Wil je meer weten over de Omgevingswet, omgevingsvisies en lokale Fietsvisies? Stuur dan een mail naar Kees Bakker via [email protected].

wat is de omgevingswet

Wat is de Omgevingswet?

De Omgevingswet is gebouwd op drie kernprincipes, die de Fietsersbond kansen geven om de positie van de fiets(er) te verbeteren.

  1. Integraal: leefbaarheid, gezondheid, duurzaamheid, ruimtelijke ordening en mobiliteit worden samen geregeld. Dit biedt kansen voor de fiets, omdat deze méér is dan een vervoersmiddel en ook bijdraagt aan een leefbare, duurzame en gezonde leefomgeving.
  2. Participatie: gemeenten moeten al in een vroeg stadium inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden betrekken bij hun beleidsplannen. Dit biedt kansen voor de Fietsersbond.
  3. Ruimte voor initiatief: de regels zijn bij voorkeur algemeen, zodat inwoners en beleidsmakers zonder voorafgaande toestemming aan de slag kunnen. De houding van de gemeente verandert van ‘Nee, tenzij’ in ‘Ja, mits’.

Fietsen zou een centraal uitgangspunt moeten zijn bij het ontwerpen van de fysieke leefomgeving. De nieuwe Omgevingswet biedt hier kansen voor. Als lokale afdeling kun je hierop invloed uitoefenen door de gemeente te adviseren en ondersteunen bij het concretiseren van de belangen van de fietser in het omgevingsplan.

De omgevingsvisie en het omgevingsplan zijn twee belangrijke instrumenten waarmee gemeenten invulling kunnen geven aan de uitvoering van de Omgevingswet.

Allereerst de Omgevingsvisie. Dit is een (abstract) beleidsplan dat elke gemeente moet opstellen. Nieuw is dat iedere gemeente één visie heeft in plaats van een afzonderlijke structuurvisie, mobiliteitsvisie, verkeersveiligheidsplan, duurzaamheidsbeleid en gezondheidsplan.

Dan is er ook nog het omgevingsplan. Hierin staan alle regels die gelden voor de fysieke leefomgeving voor jouw gemeente. Het vervangt de bestemmingsplannen, gemeentelijke verordeningen en landelijke regels. Nieuw is dat gemeenten veel meer functies kunnen toewijzen aan een gebied of weg. Bijvoorbeeld dat een fietspad een onderdeel is van het hoofdnetwerk of schoolroute.

Schrijf je lokale Fietsvisie

Als lokale afdeling kun je invloed uitoefenen op de totstandkoming van de gemeentelijke omgevingsvisie, vooral bij het vertalen hiervan naar concrete uitwerking in programma’s en het omgevingsplan. Dit doe je door een lokale Fietsvisie te ontwikkelen. De Fietsersbond heeft een model-Fietsvisie ontwikkeld waarmee je snel en gemakkelijk aan de slag kunt. Deze kun je bij het landelijk bureau aanvragen met het formulier wat je even verder op deze pagina vindt. Hierbij schrijf je in ieder geval op hoofdlijnen de ambities, wensen en knelpunten van je gemeente op. Zo kun je effectief en met een duidelijke lijn lobbyen bij de ambtenaren, politici en bestuurders van jouw gemeente.

Voordelen
Het schrijven van een eigen Fietsvisie heeft de volgende voordelen:

  • Je kunt de visie in één keer aan de wethouder aanbieden.
  • Je kunt alle fietsers in de gemeente in één keer over je visie informeren.
  • Je hoeft niet naar alle participatiebijeenkomsten over de Omgevingswet.
  • Je kunt fietsers die naar een wijkbijeenkomst gaan, ondersteunen met informatie uit je Fietsvisie.
  • Je kunt lokaal in de pers aandacht vragen voor je visie. Zie bijvoorbeeld dit krantenartikel over de Fietsvisie van de afdeling Breda.

Voorbeelden
Deze afdelingen gingen je voor en hebben voor hun gemeente(n) een Fietsvisie geschreven:

Fietsvisie Nieuwegein

Fietsvisies Oostzaan, Wormerland en Zaanstad

Fietsvisie Amsterdam en Amsterdam-Noord

Visie Fietsersbond op mobiliteit in de gemeente Groningen

Fietsbeleidsplan 2020-2025 afdeling Breda en Etten-Leur

Strategisch beleidsstuk 2020-2030 afdeling Deventer

Fietsvisie afdeling Almelo

Fietsvisie Amersfoort 2030

 

Wil jij de Fietsvisie van jouw afdeling delen met andere vrijwilligers? Mail hem dan naar [email protected]. Dan plaatsen we hem hier.

Stappenplan: zo schrijf je jouw Fietsvisie

1. Meld je aan bij het landelijk bureau
Bij het landelijk bureau hebben we uren en menskracht om je te ondersteunen, zowel met de inhoud, het proces, het werven van vrijwilligers, overleg met de gemeente en contact zoeken met de lokale fietsers. Kortom, bij elke stap.

2. Bepaal wie van de afdeling de fietsvisie gaat opstellen
Wie wordt de ‘projectleider’? Dat klinkt heel zwaar, maar het is handig om één centraal contactpersoon te hebben. Wie zijn er nog meer actief betrokken? Wat is de rol van de leden van het werkgroepje? Dit hoeven natuurlijk geen mensen te zijn die nu actief zijn. Je kunt het ook aangrijpen om nieuwe actieve mensen te werven!

3. Ken de agenda van de gemeente voor de Omgevingswet
Voor de participatie binnen de Omgevingswet is het belangrijk dat je proactief met ideeën komt. De planning van de gemeente bepaalt ook de planning van de afdeling. Bijvoorbeeld: heeft de gemeente net een omgevingsvisie vastgelegd en wordt deze het komende jaar uitgewerkt? Dan is het zinvol om met concrete ideeën te komen om de fietsambitie in de gemeentelijke mobiliteitsvisie te realiseren. Maak een afspraak met bijvoorbeeld de projectleider van de Omgevingswet. Vraag wat de plannen voor de komende periode zijn en hoe je als Fietsersbond kunt participeren.

4. Maak een planning
Als je weet wat de agenda van de gemeente is en wie binnen de afdeling de visie gaan opstellen, kan de planning gemaakt worden. Bepaal een duidelijke einddatum. Een periode van ongeveer een half jaar is mooi overzichtelijk.

5. Onderzoek welke belangrijke thema’s er in jouw gemeente spelen
Welke onderwerpen gaan de komende jaren een rol spelen in de ruimtelijke ordening? Plan een afspraak met de wethouder, ambtenaren, projectleider Omgevingswet, etc. Kijk wat er in de buurgemeente speelt en op provinciaal niveau. Wat is het huidige beleid? Welke ambitie heeft de gemeente? Wat vinden jullie als afdeling belangrijk? Focus maakt het schrijven makkelijker. De afdeling Nieuwegein heeft bijvoorbeeld voor scholieren, ouderen en barrières gekozen. De afdeling Groningen voor een volwaardig fietsnetwerk en terugdringen autoverkeer.

6. Bepaal welke onderwerpen je uit de landelijke fietsvisie wilt overnemen
Lees hoofdstuk 7 van onze landelijke Fietsvisie 2040. Bedenk welke onderwerpen belangrijk en kansrijk zijn voor jouw gemeente.

7. Betrek lokale fietsers bij je fietsvisie
Voor het draagvlak is het van belang dat de fietsvisie een goede afspiegeling vormt van de wensen van de lokale fietsers. Dus bedenk hoe je de fietsers in het proces gaat betrekken. Je kunt sowieso de resultaten van de Fietsstadenquête gebruiken. Facebook is ook een handig instrument, omdat je daarmee heel gericht lokale fietsers kunt bereiken. De afdeling Amersfoort heeft een uitgebreide enquête (onder 200 fietsers) opgesteld met ruime respons. Bovendien is een lokaal fietscafé ook altijd nuttig. Het landelijk bureau heeft een bescheiden budget voor het organiseren hiervan.

8. Bedenk hoe je de fietsvisie wilt presenteren
Denk daarbij aan de vorm (verhaal, kaart op de website, filmpjes, etc.) en de toonzetting (positief, toekomstgericht). Bij de Fietsersbond zijn we gewend aan uitgebreide notities, maar foto’s en korte filmpjes maken ook veel duidelijk en blijven vaak beter hangen.

9. Zoek de publiciteit
Bedenk hoe je de fietsvisie onder de aandacht wilt brengen van de inwoners van de gemeente, politiek en ambtenaren.

10. Zoek samenwerking met andere organisaties
Welke organisaties en bedrijven hebben dezelfde belangen als de Fietsersbond? Wat zijn hun standpunten? Kunnen jullie gezamenlijk optrekken?

11. Gebruik de visie voor de participatie
Hier is het uiteindelijk allemaal om te doen: dat de ideeën die je in de visie hebt vastgelegd overgenomen worden door de gemeente.

Aanvraag concept-Fietsvisie

Vraag een modelversie op van een lokale Fietsvisie om snel en gemakkelijk aan de slag te kunnen. Een adviseur van het landelijk bureau kijkt dan samen met je naar de situatie in jullie afdeling.

"*" geeft vereiste velden aan

Naam*
Privacy*

Dit is al geregeld voor de fiets(er)

De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en andere regelgeving schrijft voor wat gemeenten sowieso moeten meenemen in hun lokale omgevingsvisie.

Geluidhinder en luchtverontreiniging
Zo zijn in de NOVI al wettelijke normen voor geluid en luchtkwaliteit opgenomen vanuit de Europese regelgeving. Dit zijn minimumeisen, die gelden voor heel Nederland. Provincie en gemeente mogen in de eigen omgevingsvisie wel strengere normen als waarde definiëren.  De WHO geeft meerdere strengere aanbevelingen op het gebied van luchtkwaliteit om de gezondheid te waarborgen. De Fietsersbond beveelt aan om de aanbevelingen van de WHO toe te passen, op z’n minst bij de ontwikkeling en inrichting van verblijfsgebieden, woonwijken, parken, recreatiegebieden en winkelcentra.

Aanvullend geeft de NOVI minimale stikstofdeposities voor Natura 2000-gebieden. Ligt jouw gemeente (of provincie) in of nabij een Natura 2000-gebied, dan zijn deze van toepassing.

Belang voor lokale Omgevingswet
Als de afdeling wil dat de gemeente strengere normen hanteert dan die van de NOVI, dan moet je dit aangeven aan de gemeente. Bijvoorbeeld door een lokale Fietsvisie te schrijven of dit op de verschillende participatiebijeenkomsten aan te geven.

LF-routes
Gemeenten moeten vanuit de NOVI in hun omgevingsplan het belang van het behoud van bepaalde landelijke langeafstandsfiets- en wandelroutes (LF-routes) betrekken. Dit moeten ze doen bij nieuwe ontwikkelingen die deze fiets- en wandelroutes doorsnijden.

Wil je weten of en waar er een LF-route door jouw gemeente loopt? Kijk dan op de routeplanner van de Fietsersbond. Kies bij ‘meer opties’ voor ‘via LF-route’. Met screenprint heb je dan meteen een kaartje voor in de Fietsvisie.

Richtlijn barrièrewerking van lijninfrastructuur
Bij nieuwe infrastructuur moet ook rekening worden gehouden met de barrièrewerking voor andere netwerken. Dit is een discussie, dus er kan onderbouwd van worden afgeweken. Je kunt de richtlijn ook gebruiken om de discussie over het verminderen barrièrewerking te starten. Voorbeeld: een extra tunnel onder het spoor of een snelweg door. Zie ook richtlijn Barrièrewerking van lijninfrastructuur van kennisplatform CROW.

Onze zienswijze op de NOVI
De Fietsersbond heeft haar zienswijze op de NOVI kenbaar gemaakt in de Zienswijze Fietsersbond nationale omgevingsvisie en de Inbreng Fietsersbond Omgevingswet. Om deze stukken te lezen, moet je kunnen inloggen op Yammer. Toegang tot Yammer kun je aanvragen via [email protected].

Meer lezen over de Omgevingswet

Op Aandeslagmetdeomgevingswet.nl geeft de Rijksoverheid praktische informatie over de Omgevingswet, met voorbeelden en een toelichting op de wet. Via het contactformulier kun je je vragen stellen.

Op de website van kennisplatform CROW kun je de gratis brochure

Mobiliteit en Omgevingswet downloaden.

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Tour de Force en CROW-KpVV hebben het inspiratiedocument Lopen en fietsen in beweegvriendelijke Omgevingswet uitgebracht, dat professionals handvatten biedt voor het bevorderen van fietsen en lopen.

De VNG en het IPO hebben de handreiking Regionale Mobiliteitsprogramma’s geschreven. Deze programma’s zijn een aanzet voor de omgevingsvisies. De handreiking geeft aan hoe afspraken uit het klimaatakkoord kunnen worden verwerkt.

De VNG geeft op haar website een webinar Omgevingswet in vogelvlucht (33 minuten. Dit gaat in de basis van de Omgevingswet.