In het voorjaar verwachten we de uitkomsten van nieuwe tellingen. ProRail gaat ervan uit dat er tot 2020 sprake zal zijn van een verdere groei van de vraag naar fietsparkeren bij stations met 30 procent. Om aan die vraag te voldoen zijn de huidige middelen onvoldoende. Bij de behandeling van de begroting van Verkeer en Waterstaat is in het kader van de Mobiliteitsaanpak 15 miljoen euro extra uitgetrokken voor Ruimte voor de Fiets. Het aanpakken van die 95.000 plaatsen is met het totaal beschikbare budget voor een heel groot stuk mogelijk. De problemen die overblijven zijn de toekomstige groei en de oplossingen bij grotere of moeilijke locaties. Het oplossen daarvan vergt veel meer financiële middelen.

Benutten: weesfietsaanpak
Om de bestaande capaciteit beter te benutten komt er een landelijke aanpak om de weesfietsen bij de stations regelmatig op te ruimen. Bekend is dat weesfietsen in sommige gevallen wel 20 procent van de bestaande capaciteit bezet houden. De NS en het ministerie hebben opdracht gegeven een leidraad op te stellen op basis van best practices. Ook komt er een jaar lang een adviesteam dat gemeenten gaat helpen bij een goede aanpak. Circa twintig gemeenten zullen actief benaderd worden en gemeenten die zichzelf aanmelden zullen ook worden geholpen. Staatssecretaris Huizinga heeft laten weten dat gemeenten die niet mee willen werken mogelijk niet in aanmerking komen voor investeringen uit Ruimte voor de Fiets.

Bij het tot stand komen van dit plan is de Fietsersbond om advies gevraagd. Wij hebben erop aangedrongen plaatselijk veel aandacht te besteden aan de communicatie, zorgvuldig te zijn in de uitvoering en goed onderscheid te maken tussen weesfietsen, wrakken en hinderlijk geparkeerde fietsen. De afdelingen van de Fietsersbond kunnen erop aandringen om bij de plaatselijke uitwerking van het weesfietsbeleid te worden betrokken.

Bewaakte stallingen: nieuwbouw en verbouw
Rond de bewaakte stallingen ontstaat er een meer en meer divers beeld. In de eerste plaats hebben we nu zicht op de planning en de capaciteit van nieuwbouwprojecten in de grote steden en een aantal andere plaatsen (zie bovenstaand overzicht). Voor de stations Zwolle, Eindhoven, Amsterdam Lelylaan en Castricum wordt ook nagedacht over fietskelders. Daarnaast worden in een aantal plaatsen de stallingen vervangen of verbouwd en uitgebreid. Bij deze grotere projecten doemen twee forse problemen op: de financiering is lang niet overal geregeld en het is maar helemaal de vraag of de geplande capaciteit toereikend zal zijn. Het grote gevaar is dat er tekorten voor de toekomst gebouwd worden en dat deze nieuwe tekorten ruimtelijk gezien bijna niet meer oplosbaar zijn.

Bewaakte stallingen: nieuwe ontwikkelingen
Door de cofinanciering die van gemeenten wordt gevraagd en door de groeiende aandacht voor het fietsparkeren bij stations komen er steeds meer gemeenten die eigen wensen hebben. In toenemende mate kijken ProRail, NS Fiets en gemeenten ook samen naar het totale beeld van het bewaakt en onbewaakt stallen. Gemeenten blijken vaak vanuit het oogpunt van service, sociale veiligheid en het beheersbaar houden van de situatie op de voorpleinen bereid te zijn ook bij te dragen aan de bewaakte stallingen. Anderzijds lijkt het NS-concern nu ook bereid om meer dan in het verleden in de totale vervoersketen te investeren. Een aantal interessante ontwikkelingen en voorbeelden:

• In navolging van Zutphen komen er in in ieder geval gratis bewaakte stallingen in Delft en Houten.
• In Groningen is de bewaakte stalling in 2009 in de weekeinden gratis; de gemeente betaalt dit en hoopt zo de toevloed aan studentenfietsen in de weekends te reguleren.
• In Amersfoort kost een jaarkaart voor een plaats in de geautomatiseerde stallingen bij station Schothorst en aan de noordzijde van het hoofdstation maar 25 euro.
• In een aantal stallingen draagt de gemeente bij aan de bemensing, al dan niet via de sociale werkvoorziening: voorbeelden zijn Roermond, Assen, Alphen aan den Rijn, Heerhugowaard, Helmond en Apeldoorn. Daardoor is in een aantal van deze plaatsen de automatisering niet doorgegaan.
• Automatisering staat in 2009 op de rol in Weert, Meppel, Hoogeveen en Baarn; er zal minimaal tijdens de spits bemensing blijven.
• Met de exploitanten van de stallingen heeft NS Fiets onderhandeld over bezuinigingen; in een aantal gevallen heeft dat per 1 januari helaas geleid tot een verslechtering van de dienstverlening: zo gaat een aantal gedeeltelijk geautomatiseerde stallingen (zoals Amsterdam Amstel) ’s avonds eerder op de automaat en is er op zondag helemaal geen bemensing meer.
• Vanaf 1 januari 2010 zullen alle NS-stallingen van een kwartier voor de eerste tot een kwartier na de laatste trein geopend zijn.
• Er is discussie bij een aantal grote sleutelprojecten (Den Haag, Arnhem, Rotterdam) of er in kelders zowel gratis als betaalde plekken moeten worden aangeboden of dat er één regime moet komen. NS Fiets vindt meerdere regimes in één gebouw niet uit te leggen aan de gebruikers. Eén regime betekent dan ‘gratis bewaakt’ of ‘betaald bewaakt’.

Betalen?
Hier komt de discussie om de hoek kijken over betalen voor fietsparkeren. Gemeenten willen vaak af van de fietsen op de voorpleinen en dus streven ze ernaar om alleen plekken aan te bieden in een gebouw en niet in de openlucht. Voor de plaatselijke afdelingen van de Fietsersbond is het daarbij van belang dat in de eisen die het ministerie stelt keihard is vastgelegd dat zowel beveiligde als onbeveiligde plekken moeten worden aangeboden. Afwijken in de zin van ‘gratis beveiligd’ is geen probleem, afwijken in de zin van ‘alles betaald beveiligd’ uitdrukkelijk wel.

Wim Bot
februari 2009