Veelgehoorde redenen om asfalt niet te willen, zijn:

• niet belangrijk
• te duur
• kan niet met kabels in de grond

Het belang van goede kwaliteit van verharding van fietspaden is al in 2002 uitvoerig beschreven door het Fietsberaad in een uitputtende publicatie (1), waarvan op onze website een samenvatting (2) te vinden is. Slechte verharding leidt tot lichamelijke hinder door trillingen en tot verkeersonveiligheid, zowel direct (eenzijdige ongevallen) als indirect (4) (tweezijdige ongevallen). Eenzijdige fietsongevallen vormt de grootste groep van alle verkeersongevallen, die bovendien nog snel toeneemt (3). Ook fietsers zelf vinden een goede verharding van het grootste belang. In een enquête onder fietsers werd het onderwerp het belangrijkste gevonden uit een rijtje van zeven onderwerpen (5). Als het aan de fietser lag, kocht hij asfalt!

Ook al jaren bekend: goede verharding is dichte verharding: asfalt of beton1. Asfalt leidt tot aanzienlijk minder trillingshinder, zowel volgens objectieve metingen van de Fietsbalans2 als volgens een panel van fietsers (1). Op een schaal van 1 tot 10 scoort zelfs een net strak aangelegd tegelfietspad niet hoger dan een 7,5. Natuurlijk kan je fietsen op een tegelfietspad, net zo goed als je auto kan rijden op een gravelweg: met kwaliteit heeft het niks te maken. Bij extreem weer, zoals zware regen of winterse gladheid, nemen de nadelen van elementenverharding (tegels of klinkers) sterk toe.

Een veelgehoord argument is dat asfalt duurder is dan tegels. In aanleg is dat inderdaad zo (zij het onder de aanname, dat er geen kantopsluiting nodig is). In onderhoud is asfalt evenwel meer dan tweemaal zo voordelig, waardoor in totaal bezien over aanleg en onderhoud asfalt zelfs beduidend goedkoper is. Omdat onderhoud over de gehele levensloop zeker zo duur is als aanleg, is het verschil in prijs voor onderhoud nogal relevant.

Dit kreeg de afdeling Hillegom boven water toen zij de gemeente zo ver kregen expliciet een offerte te laten doen voor aanleg EN onderhoud. Volgens die offerte zou aanleg van fietspaden in asfalt langs het 2 kilometer lange traject N208 weliswaar 15.000 euro duurder zijn dan tegels (op een totale begroting van 1,69 miljoen euro, dus minder dan 1 %), maar in onderhoud 37.500 euro goedkoper (gerekend over een levensduur van 15 jaar). Dat schatting van Hillegom lijkt mij overigens nog een onderschatting: ik kom op een ton (zie onder) in het voordeel van asfalt. Het GWW-boekje geeft kencijfers over de kosten van onderhoud en reconstructies van infrastructuur (prijspeil 2005). Deze vat ik samen in grafiek 1. Hierin valt direct op dat een extra kantopsluiting nogal duur is, ook in onderhoud. Kantopsluitingen zijn (soms) nodig om te voorkomen dat tegels gaan ‘zwemmen’ en komen dus bij asfalt niet voor. Kijken we iets preciezer, dan zien we dat ook zonder enige kantopsluiting het onderhoud aan tegels duurder is dan aan asfalt. Het verschil loopt voor de bovenstaande casus Hillegom (2 kilometer, 15 jaar) op tot 100.000 euro in het voordeel van asfalt.

Voor nieuwbouw op een bestaande fundering geeft grafiek 2 een overzicht van de kosten (8). Opvallend is dat tegels hier aanzienlijk duurder scoren dan asfalt: dat komt door de veronderstelling dat kantopsluiting noodzakelijk is. Zonder kantopsluiting is tegels iets goedkoper dan asfalt. Verder valt op dat rood asfalt heel veel duurder is dan zwart asfalt. Dat maakt de vraag van sommige wegbeheerders of rood asfalt wel altijd overal nuttig en nodig is, begrijpelijk en terecht.

Het laatste argument tegen dichte verharding zou de aanwezigheid van kabels en leidingen zijn. In de volgende varianten: asfalt mag niet boven kabels en leidingen, het kan niet of het is te duur. Ik loop ze een voor een af. Dichte verharding is wettelijk alleen boven gasleidingen verboden. En zelfs dan valt er vaak nog wel een mouw aan te passen, zie bijvoorbeeld Amsterdamsestraatweg in Utrecht. Er is geen enkele wettelijke belemmering voor asfalt boven andere soorten kabels. Vaak wordt ook gesteld dat dichte verharding technisch niet zou kunnen. Dat roept dan de vraag op waarom het in vele andere gemeentes technisch geen probleem is. Dit argument wordt met name hilarisch op de overgang van twee wegbeheerders. In de eerdergenoemde casus Hillegom zag de kabelaar af van proeven om naar de kabels te graven, toen asfalt onvermijdelijk geworden was.

Kortom: een onzinnig gelegenheidsargument dat door de praktijk al ruimschoots weerlegd is. En dan de kosten: het zou duurder zijn. Los van de vraag of dat correct is, de vraag is of het relevant is voor de overheid. Door een wijziging van de Telecomwet kunnen de wegbeheerders de kosten voor het opengraven en weer repareren van het wegdek geheel verhalen op de kabelaar. Hierbij kan de wegbeheerder ook haar eigen kwaliteitseisen opleggen.

Kortom, de kabelaar heeft eigenlijk geen poot om op te staan en zal de (daadwerkelijk) kosten moeten betalen. Als zij niet onder het fietspad willen blijven liggen, hebben ze het recht de kabels te verhuizen, op eigen kosten. Alleen als de gemeente zo dom geweest een privaatrechtelijke overeenkomst met de kabelaar afgesloten te hebben, kan het anders liggen. In dat geval is het zaak dat de gemeente die overeenkomst zo snel mogelijk opzegt.

Theo Zeegers, verkeersconsulent

maart 2012

Noten en links

1 – Publicatie

2 – PM

3 – Publicatie

4 – Hieromtrent bestaan geen harde data. Het mechanisme is evenwel evident.

5 – Ketting 203: 8-10.

6 – GWW-boekje (2005): Kosten Onderhoud Wegverhardingen. Reed Business Information Bouw & Infra

7 – GWW-boekje (2005): Kosten kleine (re)constructies. Reed Business Information Bouw & Infra

8 – De gemeente Den Haag komt tot veel hogere waarden (prijspeil 2009). Navraag leert dat de gemeente Den Haag de kosten van het gehele project vermeld heeft, dus inclusief trottoirs, trottoirbanden, uitritconstructies etc. Gecorrigeerd hiervoor vermeldt Den Haag 150 – 230 euro / meter asfalt voor uitsluitend het fietspad, voor tegels 150 euro / meter (zonder kantopsluiting).

9 – http://www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=Nieuws&mode=newsArticle&newsYear=2008&repository=Meer+

zeggenschap+voor+gemeenten+bij+’kabelkwesties’