Allereerst is het belangrijk om te weten wat een VCP precies is. Simpel gezegd is een verkeerscirculatieplan een middel om de auto rondom een bepaalde omgeving (bijvoorbeeld de binnenstad) te leidden, zodat de automobilisten het betreffende gebied niet gebruiken als route om van A naar B te bewegen. Door een zogeheten “knip” aan te leggen, wordt het verboden voor auto’s om door te rijden. Aan de hand van een fysieke barrière, of extra regels worden auto’s dus uit het aangewezen gebied geweerd. In steden als Amsterdam, Gent, Groningen, maar ook Houten zijn verkeerscirculatieplannen al ingevoerd. 

Het doel van dit onderzoek was niet het definiëren van het begrip VCP, maar juist de stappen die gezet moeten worden om zo een plan te kunnen implementeren. Om een dergelijk stappenplan op te kunnen stellen is kennis van beleidsmakers van verscheidene gemeenten vergaard. Aan de hand van deze interviews was het mogelijk om de volgende 6 stappen op een rijtje te zetten (zie rechts).

Een aantal van deze stappen, zoals gebruik maken van participatie en handhaving, spreken erg voor zich, echter kwamen uit de interviews een aantal interessante bevindingen naar boven die het interessant zijn om te bespreken.

Allereerst, het creëren van een duidelijk perspectief (stap 1). Het uitvoeren van een VCP is niet een doel dat je wil bereiken, het is een middel waarmee je een specifiek doeleinde probeert te halen. In het model hieronder is een stappenplan te zien hoe mobiliteitsgedrag te beïnvloeden is. Hierbij ligt de basis op het “denken vanuit de mens”. De verstedelijkingskeuzes en inrichting van de openbare ruimte (bijvoorbeeld een VCP) worden gepasseerd op de specifieke verandering die je wil maken.

Zodoende is het belangrijk om eerst een goed beeld te hebben van het gewenste doel. Op die manier is het mogelijk om te achterhalen op welke manier de uitvoering van een VCP rendabel is.

In dit onderzoek worden vier veelvoorkomende doeleinde besproken: Leefbaarheid, Verkeersveiligheid, Gezondheid en Economie. Als je een omgeving leefbaarder wil maken, is het uitgangspunt van het VCP om plekken aan te wijzen waar de auto plaats maakt voor bijvoorbeeld extra openbare ruimte. Geen openbare ruimte die in dienst staat voor de auto, maar een omgeving waar interactie tussen mensen wordt gestimuleerd. Een voorbeeld is het nieuwe plan voor het Hofplein in Rotterdam. “Er komen meer oversteek plekken en looproutes tussen de boulevards, OV-haltes en doorgangen naar achtergelegen winkelstraten. Ook komt er ruimte om kleine evenementen te organiseren zoals kleinschalige concerten, een poppentheater en buitenexposities.”

De huidige situatie van het Hofplein is een rotonde bestaande uit vier rijstroken voor de auto. In nieuwe plannen van de gemeente zal de ruimte die nu gereserveerd is voor de auto gebruikt worden om een leefbare omgeving te creëren.

De volgende stap die van groot belang is voor het draagvlak van de interventies is het uitvoeren van een goed onderzoek (stap 2). Een VCP is een middel om doorgaand autoverkeer uit een aangewezen gebied te weren. Het is dus eerst belangrijk om te achterhalen hoe het autoverkeer zich door dit gebied heen beweegt, welke wegen worden gebruikt en waar gaan ze naar toe. Een kentekenonderzoek kan helpen bij het bepalen van deze routes. Hierbij worden camera’s verspreid over het betreffende gebied, die de kentekenplaten van alle voorbijgaande auto’s vastlegt. Doordat een auto langs verschillende camera’s rijdt is het mogelijk om de genomen route te bepalen. Deze informatie is nuttig voor het bepalen in welke straten auto’s wel of niet gewenst zijn. Zodoende worden locaties uit gekozen waar een knip geïmplementeerd moet worden.

De laatste stap die besproken wordt is stap 5, de Uitvoering. Dit is vooral een interessante stap, omdat dit laat zien dat een VCP niet per se uitvoerige en dure veranderingen aan de infrastructuur met zich meebrengt. Als duidelijk is geworden, aan de hand van onderzoek en participatie, waar een knip uitgevoerd gaat worden en welke straat gaat fungeren als een ringweg/ontsluitingsweg is het zaak om de knip daadwerkelijk te plaatsen. Echter hoeft dit geen intensieve ingreep te zijn, sterker nog, het is beter om de eerste drie maanden een flexibele omkeerbare knip aan te leggen. Aan de hand van verkeersborden, of fysieke barrières zoals paaltjes of plantenbakken is het mogelijk om de weg te blokkeren voor autoverkeer. Nadat het niet meer mogelijk is voor auto’s om door te rijden, is het zaak om de eerste drie maanden goed te blijven monitoren, om te kijken of het doel van het VCP gehaald wordt. Als de interventies van het VCP een positieve impact blijkt te hebben kan het definitief ingevoerd worden. Het gebruik van een tijdelijke situatie met flexibele omkeerbare maatregelen is erg aantrekkelijk, omdat dit de drempel voor de gemeente om VCP maatregelen uit te voeren een stuk lager legt.

Al met al is een verkeerscirculatieplan een nuttig middel om de fiets en voetganger te stimuleren ten kosten van de auto. Voor het hele onderzoek en de uitwerking van het stappenplan op de casus Assen, klik op de onderstaande link.